Czym jest ekoprojektowanie (eco-design)? Jak firmy zmieniają produkty, by łatwiej je poddać recyklingowi
Ekoprojektowanie, znane również jako eco-design, to podejście do tworzenia produktów,
które uwzględnia ich wpływ na środowisko na każdym etapie życia – od pozyskania surowców,
przez produkcję, użytkowanie, aż po utylizację lub recykling.
Celem jest takie zaprojektowanie wyrobu, aby był bardziej trwały, naprawialny, energooszczędny
i możliwy do ponownego wykorzystania lub recyklingu po zakończeniu użytkowania.
To już nie trend, a wymóg współczesnych czasów oraz jeden z filarów gospodarki o obiegu zamkniętym.
Dlaczego ekoprojektowanie jest ważne?
Tradycyjnie projektowanie skupiało się na funkcjonalności, estetyce i kosztach produkcji.
Dziś równie ważne staje się pytanie: co stanie się z produktem, gdy przestanie być używany?
Czy da się go naprawić, rozłożyć na części, oddać do recyklingu?
Unijne regulacje, takie jak Europejski Zielony Ład czy
dyrektywa Ecodesign for Sustainable Products Regulation (ESPR),
wymagają od producentów wprowadzania rozwiązań przyjaznych środowisku.
Firmy, które wdrażają ekoprojektowanie:
- ograniczają ilość odpadów,
- obniżają koszty produkcji i transportu,
- budują przewagę rynkową oraz pozytywny wizerunek marki.
Na czym polega eco-design w praktyce?
Ekoprojektowanie to nie tylko używanie „zielonych” materiałów.
To kompleksowe myślenie o całym cyklu życia produktu.
W praktyce firmy stosują m.in.:
Modułowa budowa produktów
Urządzenia mają konstrukcję ułatwiającą naprawę lub wymianę pojedynczych części,
np. wymienne baterie w laptopach, meble na śruby zamiast kleju.
Dzięki temu produkt może być naprawiany zamiast wyrzucany.
Łatwy demontaż i recykling
Produkty projektowane są tak, by można je łatwo rozłożyć
i oddzielić surowce (metale, plastik, szkło).
Unika się trwałych połączeń, klejów czy materiałów zmieszanych,
które utrudniają recykling.
Mniej materiałów i mniej plastiku
Firmy eliminują zbędne elementy, redukują wagę opakowań,
zastępują tworzywa sztuczne materiałami biodegradowalnymi lub
monomateriałami, które łatwo przetworzyć.
Materiały z recyklingu oraz nadające się do recyklingu
Coraz częściej w produktach wykorzystuje się aluminium, szkło, plastik
lub tekstylia z recyklingu.
Jednocześnie projektuje się je tak, aby po zużyciu same również
nadawały się do ponownego przetworzenia.
Dłuższe życie produktu
Ekoprojektowanie oznacza również trwałość i naprawialność,
czyli dostępność części zamiennych, instrukcji napraw, aktualizacji oprogramowania.
Celem jest maksymalne wydłużenie okresu użytkowania produktu,
zanim stanie się odpadem.
Jakie firmy wdrażają ekoprojektowanie?
IKEA – meble, które da się rozłożyć i naprawić
IKEA stawia na łatwy montaż i demontaż mebli, standaryzuje części
oraz umożliwia ponowną sprzedaż i naprawę produktów.
Nowe kolekcje zawierają coraz więcej surowców z recyklingu,
np. butelki PET przetworzone na tkaniny.
Apple i Fairphone – dwa różne podejścia do elektroniki
Apple wprowadza do swoich urządzeń materiały z recyklingu
(aluminium, złoto, metale ziem rzadkich), a w przyszłości chce opierać
produkcję wyłącznie na surowcach wtórnych.
Fairphone tworzy telefony modułowe – użytkownik może samodzielnie
wymienić ekran, baterię czy aparat, wydłużając życie urządzenia.
Adidas – buty z plastiku wyłowionego z oceanu
Model Adidas x Parley powstaje z przetworzonych butelek PET
zebranych z plaż. Marka projektuje też buty w 100% nadające się do recyklingu
(Futurecraft Loop), które po zużyciu wracają do producenta jako surowiec.
Korzyści dla firm i środowiska
Ekoprojektowanie to przyszłość produkcji.
To sposób myślenia, w którym produkt nie kończy się na półce sklepu,
ale ma cały cykl życia – od surowca po recykling.
Firmy, które już dziś projektują z myślą o środowisku, zyskują przewagę, bo tworzą:
- produkty mądrzejsze i bardziej funkcjonalne,
- wyroby trwalsze i łatwiejsze w naprawie,
- rozwiązania przyjazne dla planety.
Wdrażanie ekoprojektowania to inwestycja, która przynosi realne korzyści:
- mniejsze koszty produkcji dzięki optymalizacji materiałów,
- niższe opłaty środowiskowe i mniejsze ryzyko kar,
- pozytywny wizerunek i większa lojalność klientów,
- zgodność z przepisami UE,
- ograniczenie ilości odpadów i zużycia surowców naturalnych.
Ekoprojektowanie to nie tylko odpowiedź na wymagania prawne,
ale także sposób na budowanie nowoczesnej, zrównoważonej marki.